Türkiye Otomotiv Tarihi

Türkiye otomotiv tarihi genel olarak bilinen aksine Cumhuriyetin ilk yıllarına dayanır. Genç Türkiye’ninilk yıllarında sadece otomobille tanışmamış aynı zamanda otomotiv üretimi ile de çağı yakaladığını söyleyebiliriz.

Ford – 1929- Tophane Üretim Tesisi:

•          1928 de, hükümet ile Ford Motor Company arasında 25 yıl geçerli olacak bir anlaşma imzalandı.

•           1929 da, Tophane’de bir arsa Ford Motor Company’ye tahsis edildi. 450 işçisiyle Ford, montaj üretimine başladı.

•          Temmuz 1931 de, günlük otomobil ve kamyon üretim toplamı 48 adede kadar yükseldi.

Hedef pazarlar olarak Sovyet ülkeleri, Balkanlar ve Orta doğu seçilmiştir. Lokasyon olarak İstanbul’un seçilmesinde lojistiğin önemini bir kez daha görebiliyoruz. Limana erişimin olması parçaların fabrikaya ulaştırılması ve bitmiş ürünlerin de alıcı pazarlara erişimini kolaylaştırmaktadır. Bugün bile önemini yitirmeyen bu parametre 1920 li yıllarda da otomotivin seri üretime yeni geçildiği zamanlarda yöneticilerin farkında olduğu bir değerdi.

1927 yılında ihracatın artması için çıkarılan teşviklerin etkisi ile Tophane serbest bölgesinde kurulan Ford fabrikasıda 450 kişi çalışmaktaydı. 1929 büyük buhranın da etkisi ile ana hedef olan tarım sektörünün etkilenmesi ile birlikte talepteki daralma ve kapasite kullanım sıkıntıları nedeniyle kapasite artışına gidemeden 1934 yılında Ford Tophane fabrikası kapanmıştır.

Tuzla Jeep Fabrikası- 1954:

2. Dünya savaşı sonrasında toparlanan dünya ekonomisinda Türkiye de pay almak için çeşitli girişimlerde bulundu. Bunun sonuçlarından birisi de Tuzla’da 1954 yılında Amerikan Willys Overland firması 2. Dünya savaşında kullanılan Willys MB’nin daha modern versiyonları ve Büssing kamyonlarını üretmeye başladı.

1955 yılında ise yine İstanbul’da kamyon üretimi yapan Federal Türk Kamyonları Anonim Şirketi kuruldu ve tüm çalışanları da Türklerden oluşuyordu. 1956 yılında ise Minneapolis-Moline Türk Traktör ve Tarım Makineleri şirketi ve yine benzer tarihlerde Türkiye’nin ilk uçak motoru fabrikası Türk Hava Kurumu  tarafından kuruldu. 1958 yılında ise İstanbul Şişli’de ilk Türk otomobili olan Nobel 200 modeli Fuldamobil lisansı ile üretilmeye başlandı. 

Otosan’ın Kurulması – 1959:

Türkiye’nin ilk kalıcı yatırımı olarak adlandırabileceğimiz Otosan 1959 yılında üretimine başladı. O yıllarda Ford Lisansı altında Ford Consul (binek) ve Thames Trader (ticari araç) modelleri üretilmekteydi.

•            Koç Grup Yatırımı.

•           1960 yılında üretime başlandı.

•           4 Ford Consul / gün

•           8 Thames Trader / gün

•           Toplam 12 adet /gün

                                                                                                 

Devrim – 1961:

Türkiye’nin hayalini kurduğu ve bir nevi gurur meselesi olan “kendi aracımızı üretebiliriz” hedefinden yola çıkarak dönemim Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in çabaları ile Eskişehir Devlet Demiryolları’nda (TÜLOMSAŞ) çalışan mühendisler tarafından geliştirilen ve 135 günde tamamlanarak 29 ekim 1961 törenlerine yetiştirilmiştir. Törende 100 metre giderek duran araç ülkede büyük hüzne sebep olmuştur.

Anadol – 1967 – 1991:

Türkiye’nin yerli tasarım hayali Devrim ile yarım kalsa da Otosan bünyesinde fiberglas teknolojisi ile üretilen Anadol bu hayali gerçeğe dönüştürmüştür. 1967 ile 1991 yılları arasında 112.887 adet Anadol üretilmiştir. İsmi bir oylama sonucu Anadolu topraklarından esinlenerek Anadol konulmuştur. 1973 yılında ise artık sadece binek sedan ve ticari araçlar  üretmekle kalmayan Otosan Türkiye’de üretilen ilk spor otomobil olan Anadol STC-16 üretimine başladı ve model oldukça da büyük heyecan yaratmıştı.

Tofaş (1968) – Renault (1971):

1968 yılında Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi yani TOFAŞ kuruldu ve Fiat lisansı ile Murat 124 modelinin üretimi de 1971 yılında başladı. 1969 yılında kurulan OYAK şirketi ise Fransız Renault firması ile anlaşarak Renault 12 modelini 1971 yılında üretmeye başladı. Ayrıca bu tarihlerde bir başka önemli yatırım daha gerçekleşmişti. 1967 yılında kurulan Otomarsan 1968 yılında İstanbul’da Mercedes O302 marka ve model otobüsler üretmeye başlamıştı.

 

Eskişehir Motor Fabrikası – 1982:

Otomotiv üretiminde stratejik öneme sahip parçalardan belki de en önemlisi motordur. Türkiye otomotivcilerinin de hayalini kurduğu motor üretimi Eskişehir İnönü’de Otosan’ın motor fabrikasını 1982’de kurması ile gerçeğe dönüştü. Günümüze geldiğimizde ise İnönü’de Ford araçlarına sadece motor üretilmekle kalmıyor aynı zamanda motorun tasarımı ve geliştirilmesi de yapılmaktadır.

Küresel Başarılara Doğru 1990 +:

1990 lardan itibaren kendisini ispatlayan Türk Otomotiv sanayiine global modellerin de gelmesi sağlanmıştır. Müşterilerin daha talepkar olması ile birlikte çeşitlenen araç modelleri ilk defa dünya ile aynı anda Türkiye’de de üretilmeye başlanmıştır.

•          Ar-Ge ve Dizaynın öne çıkması.

•           Yeni fabrika yatırımları (Toyota-Adapazarı, Opel-İzmir, Hyundai-Kocaeli, Ford-Kocaeli)

•           Dünya üretim merkezleriyle aynı modellerin üretimi.   (Transit Connect, Corolla Verso)

Türkiye’de otomotiv sanayinin 1960 dan sonra hızlanmasını aşağıdaki geçiş aşamaları ile sınıflandırabiliriz.

Geçen yıllar içersinde Türkiye’nin ihracatında lokomotiv sektör olmayı başaran ve sürdüren otomotiv sektörü 1,6M adet üretime ulaşmıştır. Dünya üretiminde %1,7 ye, Avrupa da ise istikrarlı kapasite artışı ile %8,2 ye ulaşmayı başarmıştır.